Η φρικτή εμπειρία του Α' Παγκοσμίου Πολέμου που απεικονίζεται στο All Quiet στο Δυτικό Μέτωπο είναι σχεδόν τόσο ζοφερή και βάναυση όσο οτιδήποτε βγαίνει στην οθόνη. Ενώ στο παρελθόν υπήρξαν δυνατές κινηματογραφικές προσαρμογές του συγκινητικού μυθιστορήματος του Erich Maria Remarque του 1929 που έδειξαν επίσης ότι δεν υπάρχει ηρωισμός ή δόξα σε έναν τέτοιο αγώνα, καμία δεν συγκρίνεται με αυτόν. Εναλλάσσοντας την παραστατική βία καθώς αμέτρητοι νέοι σκοτώνονται ένας προς έναν, και την ψυχρή απομόνωση καθώς οι επιζώντες κάθονται και περιμένουν τη σειρά τους να πεθάνουν, η ταινία είναι εμποτισμένη με δίκαιη αγανάκτηση με τρόπο που καμία άλλη διασκευή δεν έχει. Όλες οι αλλαγές γίνονται απαραίτητες για να πραγματοποιηθεί αυτό το όραμα.
Προηγούμενα έργα - ένα το 1930 και μια τηλεοπτική ταινία το 1979 - αντανακλούσαν τις κινηματογραφικές τεχνικές και το πλαίσιο της εποχής, διατηρώντας παράλληλα την επιθυμία να μεταφέρουν τη φρικτή αλήθεια του πολέμου. Η τελευταία ερμηνεία από τον συγγραφέα-σκηνοθέτη Έντουαρντ Μπέργκερ ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό τις προηγούμενες ιστορίες, αν και με διαφορετικό τρόπο που αφαιρεί πολλά αφηγηματικά νήματα από το αρχικό υλικό, ενώ εισάγει αρκετά σημαντικά άλλα. Αυτές οι προσθήκες μεταμορφώνουν την ταινία σε ένα έργο που εγκαταλείπει την ιδέα ότι η απλή αναγνώριση της φρίκης που συναντάμε στον πόλεμο θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην αποτροπή τους. Παρά τον κυνισμό της, η σκοτεινή αλήθεια που βρίσκει η ταινία σε αυτή την επανασχεδιασμένη προσέγγιση είναι αναζωογονητική μέσα στην ήσυχη μανία που σιγοβράζει από κάτω.
Πάνω από ένας αιώνας έχει περάσει από τον λεγόμενο «Μεγάλο Πόλεμο», και δύσκολα μπορεί να ειπωθεί ότι η απεικόνιση της απανθρωπιάς τέτοιων συγκρούσεων είχε κάποια επίδραση στη φθορά που τις οδηγεί. Η ταινία εμπλέκεται σε κινηματογραφικό διάλογο με την κληρονομιά της αντιπολεμικής τέχνης και είναι πολύ λιγότερο πρόθυμη να υποσχεθεί ότι η οπτική αναπαράσταση του πώς είναι πραγματικά οι πόλεμοι θα τους σταματήσει κατά κάποιο τρόπο. Η κρίση που απεικονίζει δεν πηγάζει από την έλλειψη πληροφόρησης, αφού όσοι κοιτάζουν κάτω από τους ασφαλείς και φιλόξενους πύργους τους έχουν πολλές πληροφορίες για το τι πραγματικά συμβαίνει, αλλά από μια βαρβαρότητα που τροφοδοτείται από εθνικιστές.
Ανασκόπηση All Quiet on the Western Front 2022 και η τραγική ματαιότητα του αντιπολεμικού κινηματογράφου
Η ταινία εξακολουθεί να ακολουθεί τον κεντρικό χαρακτήρα του μυθιστορήματος, τον Paul Bäumer (Felix Kammerer), ο οποίος σχεδόν αμέσως ρίχνει αυτόν και τους νεαρούς συναδέλφους του στο χάος του μετώπου. Οι εκρήξεις και οι πυροβολισμοί δεν σταματούν, και βλέπουμε πώς, με τα χρόνια, εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν σε μάχες στην ίδια περιοχή πολλών εκατοντάδων γιάρδων. Αυτό ακυρώνει κάθε προπόνηση και εκείνη την τάξη που έγινε αισθητή στην αρχή του μυθιστορήματος, να βυθιστεί εντελώς στο χάος. Οι άντρες οδηγούνται στην τρέλα, άλλοι βυθίζονται ακόμα πιο βαθιά στον εαυτό τους για να επιβιώσουν. Η μόνη ανάπαυλα έρχεται όταν ο Μπέργκερ μας δείχνει τον φυσικό κόσμο, σαν να μας δίνουν μια γεύση του τι θα μπορούσε να ήταν αν δεν υπήρχε τέτοιος πόλεμος. Αυτές οι στιγμές ηρεμίας είναι βραχύβιες, αλλά η αντιπαράθεσή τους με το πόσο τερατώδης είναι η βία γίνεται ξεκάθαρη. Η καταστροφή τοποθετείται ως αφύσικη και προσβολή για τον περιβάλλοντα κόσμο, ο οποίος απορροφάται.
Ακόμη και όταν είναι μακριά από το μέτωπο, οι απόηχοι της μάχης δεν μπορούν ποτέ να εξαλειφθούν εντελώς. Οι άνθρωποι εδώ γνωρίζουν συνεχώς τι συμβαίνει και κάθε στιγμή ξέρουν τι τους περιμένει όταν θα σταλούν πίσω στα βάθη αυτής της Κόλασης στη Γη. Ενώ στο βιβλίο και στις προηγούμενες ταινίες μια τέτοια σύγκρουση έχει τοποθετηθεί ως αποτέλεσμα της έλλειψης ευρύτερης κατανόησης του πόσο τρομερό είναι να είσαι εκεί, αυτό το έργο το πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα. Ξεκινά με τον Πωλ να μην παίρνει άδεια για να επιστρέψει στην οικογένειά του. Αυτή είναι η πιο σημαντική αλλαγή από το αρχικό υλικό και υποδηλώνει μια αλλαγή στο τι είναι αυτή η ταινία. Συγκεκριμένα, βλέπουμε πώς χαρακτήρες σε υψηλότερες θέσεις στη στρατιωτική και κυβερνητική ηγεσία μιλούν ειλικρινά για αυτό που συμβαίνει. Όλοι αυτοί οι χαρακτήρες απουσίαζαν από το μυθιστόρημα και η εμφάνισή τους σε κομβικές στιγμές της ταινίας λέει πολλά για το τι στοχεύει ο Μπέργκερ. Μας δίνει μια γεύση από αυτούς που έχουν τη δύναμη να σταματήσουν τη βία και την τραγωδία που κυριεύει χιλιάδες ανθρώπους που πεθαίνουν κάθε μέρα που αναβάλλουν.
Ο μόνος χαρακτήρας που φαίνεται να ενδιαφέρεται είναι ο Matthias Erzberger του Daniel Brühl, επίσης νέος χαρακτήρας της ιστορίας, που θέλει απεγνωσμένα να σταματήσει τη μάχη για να σταματήσει τον ατελείωτο θάνατο. Ωστόσο, είναι ένας παράξενος που τον βοηθά να τονίσει πόσο απαθής και ψυχρός είναι σχεδόν όλοι οι άλλοι γύρω του. Ανεξάρτητα από το πόσο σκληρά προσπαθεί να αλλάξει την τροχιά της σύγκρουσης, οι εκκλήσεις του για ειρήνη έρχονται πολύ αργά για τα εκατομμύρια των ανθρώπων που στάλθηκαν στους τάφους τους από εκείνους που κατάλαβαν πλήρως ότι θα πέθαιναν. Ο Παύλος είναι το πρόσωπο αυτής της σύγκρουσης, αλλά υπάρχουν αμέτρητοι άλλοι σαν αυτόν που έχουν παραμεριστεί ως μη οντότητες. Ακόμη και η στολή που φοράει προέρχεται από κάποιον που σκοτώθηκε λίγο πριν από αυτόν και πετάχτηκε μαζί με την πινακίδα του.
Η κεντρική φιγούρα σε αυτή την ιστορία είναι ένας στρατηγός που δέχεται πλούσια δείπνα ενώ αυτοί που βρίσκονται κάτω από αυτόν πεθαίνουν στη λάσπη. Αυτό είναι ένα επαναλαμβανόμενο στοιχείο της ταινίας, όπου βλέπουμε αυτούς που βρίσκονται στην εξουσία να γλεντούν με ασφάλεια και μετά να επιστρέφουν στους άνδρες στις τάξεις που περιμένουν σιωπηλά να οδηγηθούν στη σφαγή. Αυτή είναι μια οργή που, αν και υπάρχει στο μυθιστόρημα όταν οι άντρες συζητούσαν τη σύγκρουση μεταξύ τους, φτάνει στο όριο εδώ. Ενώ οι απλοί άνθρωποι μπορεί να μην γνώριζαν την πλήρη έκταση του πολέμου, που παραμορφώθηκε από την προπαγάνδα ή είχαν τη δύναμη να τον σταματήσουν μόνοι τους, αυτοί που ήταν στην εξουσία το γνώριζαν απολύτως. Κάθε διαταγή να στείλουν στρατιώτες πάνω από τον τοίχο σε μια επίθεση που θα κατέληγε σε κομμάτια τους ήταν επιλογή από αυτούς που καταλάβαιναν σε τι θα οδηγούσε. Η απεικόνιση αυτής της ταινίας, ιδιαίτερα μιας μεγάλης σκηνής στα μισά της εφιαλτικής σκηνής της ταινίας, αντιπροσωπεύει μια πραγματικότητα που ήταν πολύ γνωστή σε όσους έδιναν την εντολή. Το έκαναν αυτό έχοντας πλήρη επίγνωση του τι θα συνέβαινε και τις απώλειες που θα υποστούν. Αυτές οι αποφάσεις δεν μπορούν να δικαιολογηθούν, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για αυτές, γιατί έστελναν κόσμο ξανά και ξανά στην κρεατομηχανή. Το αληθινό πρόσωπο του πολέμου ήταν αυτό που όλοι κοιτούσαν με νεκρά μάτια και έστελναν ανθρώπους να πεθάνουν.
Ποιος είναι λοιπόν ο ρόλος της αντιπολεμικής ταινίας ή της παρόμοιας τέχνης γενικότερα; Είναι για να ρίξουμε φως στην αλήθεια και να μιλήσουμε για το τι πραγματικά συμβαίνει, ώστε να καταλάβουμε ότι δεν μπορούμε να το κάνουμε πια; Αυτή η ιδεαλιστική υπόθεση βασίζεται στην ιδέα ότι ο μόνος λόγος που συμβαίνουν οι πόλεμοι είναι η έλλειψη γνώσης για το ανθρώπινο κόστος τους. Η τελευταία ταινία, All Quiet on the Western Front, δείχνει όχι μόνο ότι αυτό δεν ισχύει, αλλά ότι οι περισσότεροι από αυτούς που έχουν τη δύναμη να πετάξουν αμέτρητες ζωές το κάνουν χωρίς καν να το σκέφτονται. Η ματαιότητα της προσπάθειας πρόκλησης συμπόνιας από εκείνους που δεν έχουν τίποτα να δώσουν τελειώνει πάντα με το ίδιο αποτέλεσμα. Η ταινία, ενώ σκόπιμα αποφεύγει να εξυμνήσει μια τέτοια σύγκρουση όπως θα μπορούσε κανείς να ελπίζει, καταλαβαίνει επίσης ότι όλα είναι μάταια. Το τέλος για τον Παύλο, εκτεταμένο και πάλι από το μυθιστόρημα και σημαντικά διαφορετικό από όλες τις προηγούμενες προσαρμογές, το κάνει προφανές. Παίρνει μια πιο απαισιόδοξη ποίηση που λειτουργεί σε συνομιλίες με προκατόχους, καθώς καθένας από αυτούς, όσο ανυποχώρητος κι αν είναι, δεν έχει αλλάξει τους θεμελιώδεις τρόπους με τους οποίους τα γρανάζια της πολεμικής μηχανής θα συνεχίσουν πάντα να στρέφονται με τις δυνάμεις που ελέγχουν την μοχλούς.
Μόνο αυτό θέλαμε να σας πούμε για αυτήν την ταινία. Ελπίζουμε να σας άρεσε η κριτική All Quiet on Western Front. Μοιραστείτε το στα κοινωνικά δίκτυα και στείλτε το σε φίλους.
